Poezja polska

W roku 1965 ukazały się dwie książki Witolda Wirpszy: zbiór szkiców pt. Gra znaczeń nakładem Państwowego Instytutu Wydawniczego oraz, w Czytelniku, tom poezji pt. Drugi opór, gromadzący utwory z lat 1960-1964. Motywem konsekwentnie obecnym od samego początku w recepcji poezji Wirpszy, podobnie jak intelektualizm czy konceptyzm, jest jej wymiar moralistyczny. Nazywany był „poetą wielkiej pasji moralnej” w okresie socrealizmu i „poetą moralnym” oraz „poetą moralnego porządku” podczas przełomu październikowego.

Przy wyborze tekstów, które weszły w obręb niniejszego tomu, kierowałem się przede wszystkim kryterium daty ich publikacji do roku 1956. W mojej intencji była prezentacja utworów z jednej strony reprezentatywnych z punktu widzenia historycznoliterackiego i ważnych dla rozwoju twórczego samego Wirpszy. Z drugiej strony – zależało mi, aby czytelnik otrzymał przede wszystkim zbiór tekstów, które zachowały jeszcze jakąś literacką atrakcyjność albo przynajmniej należą do najciekawszych czy najważniejszych w pierwszym okresie zaistnienia poety na literackiej scenie.

Witold Wirpsza w swoich niepoetyckich rolach rozpoznawalny był głównie jako tłumacz z języka niemieckiego. Do jego prozy, jak i zresztą do poezji, szybko przypięto etykietę trudnej, hermetycznej, eksperymentalnej. Klucza przede wszystkim poetyckiego szukano do lektury zarówno opowiadań i powieści (Pomarańcza na drutach, Wagary, Morderca) jak i prób dramatycznych (Tantal, Kreator).

Najważniejszą, uderzającą wręcz, cechą "Wagarów" jest śmiałość nowatorskich założeń wyzbyta jednak doktrynerstwa wczesnej awangardy początków XX wieku. Wirpsza odwołuje się do koncepcji „dzieła otwartego” Umberto Eco jeszcze przed datą wydania polskiego przekładu ksiązki włoskiego pisarza, w której została ona wyłożona. Można więc powiedzieć, że "Wagary" to lektura obowiązkowa każdego, kto chciałby śledzić dzieje ewolucji polskiej literatury w wieku XX, widzianej jako ścieranie się i przekształcanie poetyk czy estetyk, niezależne od zagadnień związków tejże literatury z życiem społecznym, pojmowanych w sposób wąski, jako publicystyka, literatura z tezą, czy doraźność interwencji uwikłanej politycznie, i dla każdego, kto chciałby zorientować się, jak korzystano z inspiracji płynących z głównego nurtu myśli Zachodu.     

Mimo istniejących od 2003 roku szczegółowych opracowań całej spuścizny literackiej Wojaczka – zawartych w katalogu wydawniczym Biblioteki Ossolineum we Wrocławiu – z których dość jasno wynika, że pozostało wiele utworów nieznanych, nie pojawiły się żadne próby uzupełnienia dostępnego dorobku, uznawanego – jak się okazuje fałszywie – za całościowy. (…) Pozostawienie w archiwach poety tak wielkiej liczby tekstów literackich w stanie nienaruszonym przez krytyków czy badaczy, pokazuje zarazem ogrom samego dorobku literackiego Wojaczka, który – biorąc pod uwagę wiek poety – zdaje się imponujący i przyprawia o zadumę.

Wydanie I, 2010

Maciej Woźniak ur. 1969, poeta, felietonista muzyczny i literacki. Autor siedmiu książek z wierszami oraz współautor albumu foto-poetyckiego o Wiśle. Mieszka w Płocku.

O tomie: Kiedy Tomas Tranströmer opublikował swoją debiutancką książkę „17 wierszy”, miał 23 lata. Był rok 1954, świat patrzył z niepokojem i nie bez pewnej nadziei na Moskwę – zastanawiano się, czy śmierć Stalina złagodzi okrucieństwo Kraju Północy. W Szwecji burzono zabytkowe centra miast – w imię postępu. W Polsce dawała o sobie znać odwilż, która miała doprowadzić do Października 56. A ja właśnie przeszedłem do trzeciej klasy szkoły podstawowej w prowincjonalnych Gliwicach (czyli przedmieścia Lwowa). Już nie byłem analfabetą, ale nic jeszcze nie wiedziałem, albo bardzo niewiele.

Dominik Żyburtowicz (1983), poeta. Pochodzi z Drawska Pomorskiego. Wydał tom wierszy pt. Żaglowce (WBPiCAK, Poznań 2015), za który otrzymał nagrodę Złoty Środek Poezji. Wiersze publikował w licznych antologiach i pismach literackich. Mieszka w Koszalinie.