Historia Instytutu
Instytut Mikołowski mieści się w rodzinnym mieszkaniu poety Rafała Wojaczka. Utworzony w 1997 r. jako samorządowa instytucja kultury z inicjatywy ówczesnej Rady Miejskiej i Zarządu Miasta, uzyskał statut prawny placówki miejskiej na początku 1999 r. IM powstał w wyniku inicjatyw środowisk twórczych Mikołowa, skupionych wokół pism Arkadii i miarki oraz kawiarenki Lady B. IM zajmuje się działalnością kulturotwórczą, organizując spotkania autorskie, sesje naukowe oraz wystawy plastyczne.
Do tej pory gośćmi Instytutu byli m. in. tacy artyści i naukowcy, jak: Henryk Waniek, Franciszek Starowieyski, Jerzy Duda Gracz, Jacek Podsiadło, Anna i Tadeusz Sobolewscy, Ryszard Krynicki, Krystian Lupa, Piotr Sommer, Andrzej Sosnowski Adam Ziemianin, Bohdan Zadura, Wiesław Myśliwski, prof. Cezary Wodziński, O. Jan Bereza, Tomaz Salamun (Słowenia), Ron Padgett (USA) i wielu innych.
Instytut Mikołowski prowadzi także działalność wydawniczą, publikując „Arkadię” - pismo o profilu kulturowo-społeczno-literackim. Każdy kolejny numer pisma poświęcony jest tematycznym ujęciom prezentującym złożoność i wielorakość artystycznych lub naukowych zjawisk ( Mity i rzeczywistość u progu trzeciego tysiąclecia, Twórczość Anioła Ślązaka, Moja Recepcja Rafała Wojaczka, Wokół Mirona Białoszewskiego, Sacrum, profanum a inne języki prawdy, Stan skupienia, czas rozproszenia. Współczesna poezja polska 2006 ). Na przestrzeni ostatnich ośmiu lat w bibliotece pisma ukazało się 27 pozycji książkowych z zakresu literatury i nauki, w tym m. in. Reszta krwi Rafała Wojaczka (niepublikowane dotąd wiersze poety), Cherubowy wędrowiec Anioła Ślązaka ( najobszerniejszy wybór jego epigramów w języku polskim w tłumaczeniu Jerzego Prokopiuka), Mikołów w XX w. Bogusława Bromboszcza i Ryszarda Szyndzielarza, Cząstkowa próba o człowieku i inne wiersze oraz Spis ludności Witolda Wirpszy, którego kolejne pisma Instytut sukcesywnie publikuje.
Jednym z nurtów działalności Instytutu jest organizowanie konferencji poświęconych współczesnej kulturze.
W roku 1999 obyła się konferencja Mity i rzeczywistość u progu trzeciego tysiąclecia, w której udział wzięli wybitni przedstawiciele świata kultury i nauki, m. in.: Tadeusz Sobolewski, Wiesław Myśliwski, prof. Tadeusz Sławek, prof. Jerzy Prokopiuk, Mirosław Pęczak, Krystian Lupa, prof. Cezary Wodziński. Druga konferencja Podróż do źródeł mistyki śląskiej – Anioł Ślązak miała miejsce w listopadzie 2000r. Uczestnikami dwudniowej sesji byli przedstawiciele świata naukowego, artystycznego i teologicznego - prof. Anna Sobolewska, ks. prof. Wincenty Myszor, ks. prof. Stanisław Urbański, Andrzej Urbanowicz, dr Bogdan Ogrodnik, Henryk Waniek, dr Henryk Czembor. 2001 rok był dla Instytutu Mikołowskiego szczególny. 11 maja tegoż roku przypadła 30 rocznica śmierci Rafała Wojaczka. W listopadzie odbyło się spotkanie konferencyjne poświecone osobie i twórczości mikołowskiego poety pt. Moja recepcja Rafała Wojaczka bezpośrednio związane z promocją książki krytyczno – literackiej: Który jest. Rafał Wojaczek w oczach przyjaciół, krytyków i badaczy. Autorami tej pozycji są m. in. : Jan Błoński, Ryszard Krynicki, Stanisław Barańczak, Bohdan Zadura, Tymoteusz Karpowicz, Bogusław Kierc. Zamieszczone publikacje pochodzą z przestrzeni ostatnich trzydziestu lat, świadczą o niebywałym zainteresowaniu tą twórczością, wskazując jednocześnie na wysoką, niemal klasyczną pozycję Wojaczka w panteonie współczesnej literatury polskiej. Redaktorami książki są: Romuald Cudak (Uniwersytet Śląski) i Maciej Melecki ( Instytut Mikołowski ), natomiast wydawcą: Instytut Mikołowski i Uniwersytet Śląski. Dwudniowe spotkanie krytyków, pisarzy i poetów poświęcone własnemu odbiorowi osoby i poezji Wojaczka silnie uwidoczniło jego fenomen , nadprzeciętność literackiego stylu i wyobraźni, a także nie mającą precedensu, jeśli chodzi o wiek autora, ważność jego dokonań. W spotkaniu udział wzięli m. in.: Bogusław Kierc, Adam Ziemianin, Stanisław Stabro, Henryk Waniek, Tadeusz Komendant, Jarosław Markiewicz, Bohdan Zadura, Andrzej Sosnowski. W listopadzie 2003 r. odbyła się kolejna konferencja naukowa związana z życiem i twórczością Mirona Białoszewskiego, pt. Obmapywanie świata, podczas której swoje teksty zaprezentowali, m. in. dr hab. Krystyna Pietrych ( Uniwersytet Łódzki ), dr Jerzy Wiśniewski ( Uniwersytet Łódzki ), prof. Anna Sobolewska ( IBL ), Maciej Malicki ( Literatura na Świecie ). W listopadzie 2004 roku, IM zorganizował konferencję naukowe: Śląsk – przestrzeń nadziei czy rozpadu , której wzięli udział m. in.: Kazimierz Kutz – senator i reżyser, prof. Marek Szczepański - socjolog, Krzysztof Karwat - dziennikarz, publicysta, pisarz, Tadeusz Kijonka – redaktor naczelny Śląska, Witold Gadomski – ekonomista, dziennikarza Gazety Wyborczej, Zygmunt Tobor – dziekan Wydziały prawa Uniwersytetu Śląskiego, Jan F. Lewandowski – dyrektor Silesia Film, publicysta i krytyk, Henryk Waniek – pisarz, malarz, Karol Maliszewski – poeta, krytyk, eseista.
W roku 2005 Instytut Mikołowski zorganizował konferencje Sacrum, profanum a inne języki prawdy, podczas której dyskutowane o centralnych problemach duchowości współczesnej z różnych perspektyw poznawczych. W konferencji wzięli udział m.in.: prof. Piotr Śliwiński, Bogusław Kierc, Marek. K. E. Baczewski, Henryk Waniek. W listopadzie 2006 roku, została zorganizowana konferencja poświęcona problematyce odbioru i interpretacji współczesnej poezji, Stan skupienia. Czas rozproszenia – współczesna poezja polska. Spotkanie zostało pomyślane jako krytyczna prezentacja zaproszonych przez krytyków i badaczy poetów. Każdy z prelegentów przedstawił, dokonania i ważność takich poetów, którzy, według niego, wnieśli istotny wkład w oblicze współczesnej poezji. Gośćmi dwudniowego spotkania byli – krytycy: Wacław Tkaczuk, Anna Kałuża, Karol Maliszewski, Grzegorz Jankowicz oraz zaproszeni poeci: Bartłomiej Majzel, Dariusz Sośnicki, Mariusz Grzebalski, Marcin Sendecki, Darek Foks i Cezary Domarus. Ostatnią z konferencji było spotkanie pod hasłem Język polityki, polityka języka (listopad 2007), w której wzięli udział m.in.: prof. Magdalena Środa, prof. Przemysław Czapliński, Mirosław Pęczak, Jakub Momro.
Od 1999 roku w Instytucie organizowany jest TYDZIEŃ MAJA POETYCKIEGO – impreza towarzysząca dorocznej edycji Ogólnopolskiego Konkursu Poetyckiego im. Rafała Wojaczka organizowanego nieprzerwanie w Mikołowie od 1993r. Na przestrzeni tygodnia, codziennie odbywają się w ramach imprezy spotkania autorskie z poetami, literatami i jurorami danej edycji konkursu. Do tej pory odbyło osiem edycji imprezy, która na stałe wpisała się w pejzaż kulturalny Śląska. Uczestnikami Tygodnia Maja Poetyckiego byli m.in. Marcin Świetlicki, Leszek Szaruga, Ryszard Krynicki, Ewa Lipska, Jacek Podsiadło, Bohdan Zadura, Józef Kurylak, Zdzisław Jaskuła, a także goście zagraniczni: Tomasz Salamun ( słoweński kandydat do Nagrody Nobla ), Peter Sulej ( Słowacja ), Frank Norten ( Niemcy), Rod Mengham ( Anglia).
W 2005 roku Instytut rozpoczął publikacje książek Witolda Wirpszy, jednego z najwybitniejszych poetów polskich XX wieku. W roku 2005 ukazały się dwie książki Autora ( Cząstkowa próba o człowieku i inne wiersze oraz Spis ludności), w 2006 dwie kolejne książki Wirpszy ( Faeton i Liturgia), a w 2007 zostały opublikowane jego Utwory ostatnie oraz Faeton II . Publikacje te a także pozostałe książki: Morze i inne morza Marka K. E. Baczewskiego i rymy/prozy Macieja Malickiego zostały zrealizowane w ścisłej współpracy finansowej z Instytutem Książki w Krakowie. Instytut opublikował książki mikołowian: tom wierszy Genowefy Jakubowskiej-Fijałkowskiej Czuły nóż, powieść Mariana Sworznia Niepoprawni. Śpiewnik prozą oraz powieść historyczną Kasztelania Michała Dejasa. Natomiast w roku 2005 miały miejsce publikacje dwóch głośnych poetów młodego pokolenia: Motta robali Roberta Rybickiego i Bermudzkie historie Macieja Meleckiego. W tym samym czasie ukazał się zbiór wierszy Ostatnie wiersze Pawła Targiela.
W grudniu 2006 roku miały miejsce obchody dziesięciolecia periodyku Arkadia – pismo katastroficzne. Numer jubileuszowy (19-20) został wydany w rocznicę publikacji numeru pierwszego (13.12.1996r.) dzięki finansowemu wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego i Urzędu Marszałkowskiego w Katowicach. W 2007r. nakładem Biblioteki Śląskiej w Katowicach ukazało się naukowe opracowanie bibliografii pisma Arkadia.
Działalność Instytutu była wielokrotnie opisywana i komentowana w takich pismach jak: Śląsk, Rzeczpospolita, Gazeta Wyborcza, Polityka, Tygodnik Powszechny, Dziennik Zachodni .
Jeśli posiadasz jakieś unikatowe materiały związane z początkami Instytutu Mikołowskiego
lub jego późniejszą historią a chcialbyś je udostępnić skontaktuj sie z nami.
