Srečko Kosovel "Kalejdoskop. Izbrane pesmi / Wiersze wybrane"

W niniejszym tomie zebranych jest 112 wierszy w oryginale oraz w języku polskim, w przekładzie Karoliny Buckiej Kustec. Mamy nadzieję, że poprzez obszerny wybór wierszy, którego dokonali tłumaczka, Iztok Osojnik oraz Bożena Tokarz, Kosovel wpisze się w słoweńską oraz polską świadomość zbiorową jako poeta innowacji, który, jak śmiało możemy już dziś stwierdzić, zostawił wyraźny ślad w światowej poezji. 

 

 

Odczyt w Zagorju w lutym 1926 świadczy o tym, że Kosovel z jednej strony był pod wpływem swoich przyjaciół i głębokiego wewnętrznego poczucia sprawiedliwości (które rozwinął, czytając poezję Rabindranatha Tagore’a), z drugiej strony zaś pod wpływem potrzeby tworzenia rzeczywistej poezji, która trafiłaby w sedno autentycznej, estetycznej i etycznej funkcji mowy, badał różnorodne możliwości, jak poetycko działać słowami, schodząc często na obszary „poetyki robotniczej lub społecznie zaangażowanej”, jak ją określił Anton Ocvirk. Jednak w mojej opinii w tych robotniczych czy też społecznie zaangażowanych wierszach Kosovel nie przebił muru, oddzielającego wewnętrzną, „z siebie” zbudowaną sztukę od powszechnych, klasycznych wzorców poezji zhierarchizowanej reprezentacji (politycznego programu partii). Udało mu się to natomiast w tejże fazie, którą określamy mianem awangardowego konstruktywizmu. Poprzez poezję konstruktywistyczną nie tylko włączył się w estetyczne i rewolucyjne wrzenie, które ogarnęło Europę po przełomie stuleci i wzmocniło się podczas pierwszej wojny światowej oraz po niej, i które niewątpliwie oznaczało szeroki front społeczny i zdeklarowany opór społeczny i polityczny przeciwko „starej sztuce” i „staremu światu”, będący powodem bezpośredniego uczestnictwa artystów w ruchach politycznych swojej epoki, ale stworzył również własny system poetycki i własną, radykalną poezję polityczną. Dopiero jego „konsy” są wyjątkowym przykładem udanej poezji politycznej, „powstałej w większości z samej siebie”.

 

(Fragment eseju dr Iztoka Osojnika "Polityczna prawda awangardowej poezji konstruktywistycznej Srečka Kosovela")

 

 

Za pośrednictwem niniejszego wyboru wierszy czytelnik polski ma po raz pierwszy możliwość spotkania się z wybitną osobowością poetycką Srečka Kosovela, słoweńskiego poety zmarłego w wieku 22 lat w 1926 roku. Do tej pory opublikowano w Polsce mniej niż 20 jego wierszy, z czego 15 w antologiach poezji słoweńskiej: dwa powtarzają się (Labodja pesem, O, saj ni smrti) w wyborze i w opracowaniu Mariana Piechala z lat 1967, 1973 oraz w antologii autorskiej Katariny Šalamun-Biedrzyckiej pt. Srebro i mech (Mah in srebro) z 1995 r. Prezentowane wydanie dwujęzyczne powstało z chęci przedstawienia twórczości poety, którą degradująca siła czasu ominęła, chociaż długo pozostawała ona w ukryciu, ciągle aktualnej i różnorodnej, czytanej zarówno historycznie (fakty do których się odnosi), jak i współcześnie; posiadającej walory uniwersalne i lokalne, publicystyczne i filozoficzno-etyczne. Jest wynikiem współpracy słoweńsko-polskiej. W konsekwencji obraz Kosovela stworzyły dwie perspektywy lektury – słoweńska i polska – po to, by zachować względną niezależność twórcy, narażaną w przekładzie na zawłaszczenie przez kulturę przyjmującą; również dlatego, by umożliwić jego poezji podwójne życie w kulturze wyjściowej i w kulturze docelowej przez pryzmat odmiennych doświadczeń miejsca i czasu.

Fenomen Kosovela polega bowiem na tym, że pomimo przynależności do awangardy historycznej, jest bliski współczesnemu odbiorcy ze względu na stawiane przez niego pytania i wątpliwości odnośnie poezji, poety, kondycji ludzkiej, kultury, wartości etycznych i estetycznych.

 

(Fragment eseju prof. hab. dr Bożeny Tokarz "Poeta w świecie rzeczy")

 

 

Srečko Kosovel (1904-1926) – słoweński poeta, eseista i publicysta, jeden z najwybitniejszych twórców słoweńskich XX wieku. Studiował slawistykę, romanistykę i filozofię na Uniwersytecie w Lublanie. Swoje utwory publikował w wielu czasopismach i recytował na spotkaniach literackich. Zmarł, mając dwadzieścia dwa lata na zapalenie opon mózgowych, zanim zdążył wydać swój debiutancki tomik Zlati čoln (Złota łódź). Większość jego twórczości została wydana pośmiertnie; najbardziej nowatorskie (tzw. konsy i całki) ukazały się dopiero w 1967 r. w redakcji Antona Ocvirka. Wiersze Kosovela wpisując się w awangardowe nurty sztuki, takie jak konstruktywizm, dadaizm, futuryzm oraz surrealizm, wywarły duży wpływ na współczesną sztukę słoweńską, a jego postulat, by człowieczeństwu nadać na powrót rangę najwyższej wartości, nie traci na aktualności.

 

 

 

Wybór wierszy: Karolina Bucka Kustec, Iztok Osojnik, Bożena Tokarz

Przekład na język polski: Karolina Bucka Kustec

Wstęp: red. prof. dr Bożena Tokarz, dr. Iztok Osojnik

Przekład wstępu na język słoweński: Tatjana Jamnik

Objętość: 328 stron

Format: 120x190 mm

Okładka: miękka

Wydawnictwo: KUD Police Dubove & Instytut Mikołowski

Rok wydania: 2012

Seria Złota Łódź, 4

ISBN 978-961-92946-7-3 (Kulturno-umetniško društvo Police Dubove)
ISBN 978-83-60949-26-9 (Instytut Mikołowski)

Cena detaliczna: 12 € / 49,90 zł

Cena ze zniżką: 7,50 € / 29,99 zł