Zapraszamy na spotkanie z JERZYM CIURLOKIEM autorem tłumaczenia na język polski i język śląski książki Franz Kafka "Aforyzmy" (Kraków, 2017).
W trakcie spotkania zostaną zaprezentowane dwa albumy: "Ślonski KAFKA" i "KAFKA – przełamywanie granic".
Prowadzenie: Konrad Wojtyła
O książce:
Afroryzm do dość szczególny rodzaj literacki. Potrafi w jednym zdaniu zawrzeć to, co inni usiłują wyrazić dziesiątkami zdań a i tak nie zawsze na koniec docierają do sedna. Aforyzmy przypominają wersety świętych tekstów: Upaniszad, Biblii, Koranu – by wymienić te najbardziej znane. Zbiór aforyzmów jest jak modlitewnik ze stosownym tekstem na każdy dzień. Aforyzm może być pretekstem do rozwinięcia niezwykłego, długiego i skomplikowanego ciągu myśli, które zaprowadzą nas bardzo daleko od punktu wyjścia. A może być też doraźnym wskazaniem rozwiązania w galimatiasie naszych intelektualnych zmagań. Wreszcie może być zabawą; chwilą wytchnienia; przyczyną, dla której niejedną twarz rozjaśni delikatny uśmiech… Wszystko to w pełni dotyczy aforyzmów Franza Kafki, zawartych w niniejszym zbiorze. Dlatego też wydawcy świadomie wybrali dla niego formę niewielkiego modlitewnika - do noszenia zawsze przy sobie, do czytania w każdej wolnej chwili, do przemyślenia, dla znalezienia rozwiązania, dla odetchnięcia od zamulającej umysł i zmysły, „skrzeczącej pospolitości”.
We wrześniu 1917 roku Franz Kafka pojechał do swojej siostry mieszkającej we wsi Zürau w Usteckim Kraju w Czechach - dziś noszącej nazwę Siřem. Pobyt tam do kwietnia 1918 roku miał dopomóc w leczeniu gruźlicy. W tym czasie pisarz stworzył owych ponad sto literackich miniatur. Za ich pomocą, wedle mojego rozumienia, dzieli się z nami głębokimi przemyśleniami natury filozoficznej i religijnej oraz egzystencjalnymi rozterkami, lecz czasem prowadzi z nami intelektualną grę, próbując z lekką ironią wodzić nas za nos i wyprowadzać na manowce myślowych spekulacji – jak to się też dzieje w innych jego utworach. Po raz pierwszy aforyzmy z Zürau ukazały się drukiem w roku 1920. Franz Kafka wydał je bez charakterystycznej numeracji jaka jest w jego manuskrypcie w jednym ciągu – bez interlinii – co stworzyło rodzaj miniatury literackiej. Wydanie to otrzymało tytuł „Er -Aufzeichnungen aus dem Jahre 1920” („On – zapiski z roku 1920”). Po raz drugi, w obszerniejszym zbiorze, ukazały się one w 1931 roku, już po śmierci artysty, w berlińskim wydawnictwie Gustava Kiepenheuera. Zbiór zawierał 109 aforyzmów numerowanych, lecz w części także bez numeracji a jedynie oznaczonych gwiazdkami. Nosił on tytuł: „Betrachtungen über Sünde, Leid, Hoffnung und den wahren Weg” („Rozważania o grzechu, cierpieniu, nadziei i słusznej drodze”). Układ tego cyklu i tytuł pochodzić miał ponoć od samego autora, jednakowoż wiemy dziś, że tytuł z całą pewnością nadał przyjaciel Franza Kafki i realizator jego ostatniej woli, Max Brod. Ten obszerniejszy zbiór, pod takim samym tytułem wydany został w 1953 roku, wraz ze z innymi utworami, niewydanymi za życia Franza Kafki. Zbiór ten został także w tej właśnie formie przetłumaczony po raz pierwszy na język polski przez Romana Karsta i zamieszczony w PIW –owskim tomie z 1961 roku: Franz Kafka, „Nowele i miniatury”. Edycja z 1931 roku stała się też podstawą niniejszego wydawnictwa. Niemniej jednak nie mogłem nie zauważyć późniejszych wydań aforyzmów a szczególnie jednego, noszącego tytuł: „Die Zürauer Aphorismen”, czyli „Aforyzmy z Zürau”. Ta edycja jest pokłosiem pracy włoskiego badacza twórczości Franza Kafki, Roberto Calasso i stała się inspiracją do nowych tłumaczeń i wydań. Jest w zasadzie wiernym przeniesieniem oryginalnego, autorskiego zapisu, bez znaczących poprawek redakcyjnych – nawet tych, których na swoim tekście dokonywał sam Kafka, przygotowując go do ewentualnego wydania. Interesujące jest też to, że przed wydaniem „Die Zürauer Aphorismen” w niemieckim oryginale językowym – co miało miejsce w 2006 roku - ukazało się włoskie tłumaczenie, dokonane przez Roberto Calasso. Zarówno ów niemiecki oryginał, jak też tłumaczenia na inne języki – w tym polski – ukazywały się w kształcie redakcyjnym zaproponowanym przez Calasso. Niniejsze wydanie bierze je pod uwagę w pewnym sensie, ale nie jest jego powtórzeniem. Podstawą pozostała publikacja z roku 1931, którą wedle wszelkiego prawdopodobieństwa przygotował sam Franz Kafka. Różnice są następujące:
- Każdy aforyzm zapisany jest na osobnej stronie w następujących po sobie wersjach niemieckiej, śląskiej i polskiej.
- Aforyzmy, które zamiast numeracji oznaczone były gwiazdkami, zapisywałem bezpośrednio pod poprzedzającymi je liczbowanymi aforyzmami, pozostawiając jedynie mały odstęp.
- Aforyzmy, które w późniejszym wydaniu zostały połączone w jedną całość a wcześniej stanowiły osobne utwory z własną numeracją, umieściłem w sposób następujący po sobie na jednej stronie, lecz z zachowaniem owej wcześniejszej numeracji.
- W jednym przypadku, ten sam aforyzm otrzymał różną numerację w poszczególnych wydaniach. Zaznaczyłem obie. Ponieważ sam Kafka niektóre aforyzmy oznaczył podwójnymi liczbami, używając znaku „/” pomiędzy nimi, więc dla odróżnienia użyłem słowa „lub” pomiędzy liczbami porządkowymi. - W wydaniu, które było punktem wyjścia dla niniejszego tłumaczenia brakowało jednego aforyzmu. Umieściłem go na samym końcu zbioru bez liczby porządkowej.
Jerzy Ciurlok
(fragment posłowia)
