Spotkanie związane z promocją książki: Aleksander Wat "Notatniki" (Wyd. IBL, 2015). W spotkaniu weźmie udział redaktor tomu prof. ADAM DZIADEK.

Prowadzenie: Maciej Melecki i Krzysztof Siwczyk

 

Adam Dziadek, opisując kształt Notatników Aleksandra Wata, używa formuły work in progress, zaś Jan Zieliński sięga po kategorię „kłącza” (rizomatykę) Deleuze’a. Oba skojarzenia, choć pierwsze jest klasyczne dla poetyki modernistycznej, a drugie odwołuje się do raczej do filozofii postmodernistycznej, są nadzwyczaj trafne. Istotnie, Notatniki to swego rodzaju „kłącze w ruchu”. Decyzja o ich wydaniu wydaje się symptomatyczna dla dzisiejszej, również zmieniającej się w przyspieszonym tempie, świadomości literatury i literackości. Oto bowiem literatura traci dziś swój ekskluzywny charakter; poszerza swą dziedzinę o zapisy mieszczące się na mocy tradycji jakby „przed” i zarazem „po” niej; coraz słabiej wiąże się z konwencją, bardziej zaś z doświadczeniem cielesności autora, czytelnika i badacza przeszukującego archiwa. Nie tylko obejmuje zmienny obszar piśmiennictwa, częściowo słabo zbadany, ale otrzymuje też niepewny i zagadkowy status. Jedną z konsekwencji tych zmian jest fakt, że niepomiernie rośnie znaczenie tradycyjnego warsztatu filologicznego, a jednocześnie: że sam ten warsztat zaczyna funkcjonować w inny sposób. Jego celem nie jest już ustalenie ostatecznej wersji tekstu, lecz raczej precyzyjne opisanie nierozstrzygalności, jaką wnosi do literatury rękopis (traktowany jako coś innego niż „poczekalnia” i archiwum rzeczy odrzuconych). Świadectwem tych wszystkich zmian, i dowodem korzyści z nich wynikających jest edycja Wata dokonana przez Dziadka i Zielińskiego.

Andrzej Skrendo

 

Aleksander Wat jest jednym z najwybitniejszych pisarzy polskich XX wieku, a publikacja zupełnie dotąd nieznanych notatników pozwala na znaczące poszerzenie kontekstów interpretacyjnych jego dzieła. Ponadto jest to pierwszy projekt „watologiczny” podjęty na taką skalę, projekt, który będzie uwzględniał wszystkie dotychczasowe stanowiska, ale też, dzięki gruntownym analizom notatników, wniesie istotne uzupełnienia do stanu wiedzy na temat twórczości Aleksandra Wata.

 „Spiralna nielinearność” odzwierciedla w zapisie jedną z najważniejszych cech sposobu rozumowania Aleksandra Wata (widać to wyraźnie w Moim wieku, ale też w wielu innych tekstach, także poetyckich) – chodzi m.in. o gwałtowne przeskakiwanie od tematu do tematu, od myśli do myśli, o ciągłe rekurencje do – jak mogłoby się wydawać – motywów już wyczerpanych i zamkniętych, a jednak roztrząsanych w innym miejscu po raz kolejny, w innym świetle, a więc ciągle od nowa wzbogacanych.

Najważniejszym efektem książki ma być teoretyczne ujęcie fenomenu „spiralnej nielinearności zapisu” w rękopisach Aleksandra Wata oraz wpływu tego zjawiska na kształt całej twórczości Wata. Pozwoli to opracować nowy model lektury jego dzieł. Ponadto planowane jest wydanie publikacji wraz z komentarzami i szerokimi kontekstami notatników. Nowa edycja jest pomyślana tak, aby przyszli czytelnicy mogli się zapoznać zarówno z transkrypcjami, jak i oryginałami notatników.

 

Adam Dziadek